Νευροχειρουργικές παθήσεις και σύγχρονες θεραπείες: από τον πόνο της σπονδυλικής στήλης έως τους όγκους του εγκεφάλου

Σπονδυλική στήλη: σπονδυλοδεσια, αυχενικη δισκεκτομη και ελάχιστα επεμβατικές λύσεις

Η σπονδυλική στήλη αποτελεί τον κεντρικό άξονα στήριξης και μεταφοράς φορτίων του σώματος, αλλά και μια σύνθετη βιομηχανική δομή που στεγάζει και προστατεύει τον νωτιαίο μυελό. Όταν εμφανίζονται συμπτώματα όπως ριζιτικός πόνος στα άκρα, μούδιασμα, αδυναμία, αστάθεια ή επίμονος αυχεναλγία/οσφυαλγία, οι αιτίες συχνά σχετίζονται με δισκοκήλη, στένωση σπονδυλικού σωλήνα, σπονδυλολίσθηση ή εκφυλιστική αστάθεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η σπονδυλοδεσια αποτελεί στοχευμένη επιλογή, καθώς επιτυγχάνει σταθεροποίηση δύο ή περισσότερων σπονδύλων, αποκαθιστώντας την ευθυγράμμιση και μειώνοντας τις παθολογικές μικροκινήσεις που γεννούν πόνο.

Η αυχενικη δισκεκτομη εφαρμόζεται όταν η δισκοκήλη ή τα οστεόφυτα συμπιέζουν τις νευρικές ρίζες ή τον νωτιαίο μυελό στην αυχενική μοίρα. Με προσπέλαση από το πρόσθιο τμήμα του τραχήλου αφαιρείται ο παθολογικός δίσκος, αποσυμπιέζονται οι νευρικές δομές και, ανάλογα με την περίπτωση, τοποθετείται κλωβός ή τεχνητός δίσκος για διατήρηση της κινητικότητας. Η επιλογή μεταξύ δισκεκτομής με αρθροπλαστική ή σπονδυλοδεσίας εξαρτάται από την ηλικία, τη μορφολογία του δίσκου, τη συνοδός σπονδυλαρθρίτιδα και τον στόχο διατήρησης εύρους κίνησης.

Οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές έχουν αλλάξει το τοπίο της χειρουργικής της σπονδυλικής στήλης. Η ενδοσκοπικη δισκεκτομη επιτρέπει πρόσβαση στον πάσχοντα δίσκο μέσω μικροσκοπικών τομών και εξειδικευμένου ενδοσκοπικού εξοπλισμού, μειώνοντας τον μυϊκό τραυματισμό και την απώλεια αίματος. Έτσι, επιτυγχάνεται ταχύτερη κινητοποίηση, μικρότερη νοσηλεία και συντομότερη επιστροφή στην εργασία. Τεχνικές όπως η διαδερμική σταθεροποίηση, η χρήση πλοήγησης και, σε εξειδικευμένα κέντρα, η ρομποτική καθοδήγηση, αυξάνουν την ακρίβεια τοποθέτησης υλικών και μειώνουν τις επιπλοκές.

Παράδειγμα πραγματικού περιστατικού: Άτομο 45 ετών με έντονη οσφυοϊσχιαλγία από L5–S1 δισκοκήλη, ανθεκτική σε συντηρητικά μέτρα, υποβλήθηκε σε ενδοσκοπική αποσυμπίεση. Η άμεση υποχώρηση του ριπιδοειδούς πόνου, η βάδιση την ίδια ημέρα και η επιστροφή σε καθιστική εργασία σε 7 ημέρες καταδεικνύουν την αξία των ελάχιστα επεμβατικών πρακτικών. Για περιπτώσεις εκφυλιστικής αστάθειας ή προχωρημένης σπονδυλολίσθησης, η σπονδυλοδεσια εξακολουθεί να προσφέρει μακροπρόθεσμη σταθερότητα, με έμφαση στη σωστή επιλογή επιπέδων και στη διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση για μέγιστη ασφάλεια.

Όγκοι και κύστεις εγκεφάλου: γλοιωμα εγκεφαλου, μηνιγγιωματα εγκεφαλου και αραχνοειδήσ κύστη

Οι ενδοκρανιακές βλάβες έχουν ετερογενή βιολογία και συμπτωματολογία, από κεφαλαλγία και επιληπτικές κρίσεις μέχρι νευρολογικό έλλειμμα. Τα γλοιωμα εγκεφαλου ταξινομούνται με βάση μοριακούς δείκτες (π.χ. IDH, 1p/19q, MGMT), που επηρεάζουν την πρόγνωση και κατευθύνουν την εξατομικευμένη θεραπεία. Η χειρουργική αφαίρεση με νευροπλοήγηση, διεγχειρητική χαρτογράφηση λόγου/κίνησης και, όπου ενδείκνυται, «awake craniotomy», στοχεύει στη μέγιστη ασφαλή εκτομή. Συμπληρωματικά, ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία εντάσσονται σε πρωτόκολλα που προσαρμόζονται στον βαθμό και το μοριακό προφίλ του όγκου.

Τα μηνιγγιωματα εγκεφαλου προέρχονται από τις μήνιγγες και συχνά είναι καλοήθη, αλλά η εντόπιση κοντά σε κρίσιμες δομές (όπως το φλεβώδες σύστημα ή τα κρανιακά νεύρα) μπορεί να δυσχεράνει την πλήρη εκτομή. Η στρατηγική θεραπείας περιλαμβάνει παρακολούθηση σε μικρές, ασυμπτωματικές βλάβες, μικροχειρουργική αφαίρεση όταν υπάρχουν πιεστικά φαινόμενα, και στερεοτακτική ακτινοχειρουργική για μικρές ή υπολειμματικές βλάβες. Η διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση, τα υπερηχογραφήματα και η χρήση fluorescein ή 5-ALA σε επιλεγμένα περιστατικά μπορούν να βελτιώσουν την ορατότητα και να αυξήσουν τα ποσοστά πλήρους εκτομής.

Η αραχνοειδήσ κύστη (ορθά: αραχνοειδής κύστη) συνήθως αποτελεί συγγενή αλλοίωση και ανακαλύπτεται τυχαία σε απεικονίσεις. Όταν είναι ασυμπτωματική, η συντηρητική παρακολούθηση με MRI είναι επαρκής. Σε συμπτωματικές περιπτώσεις (υδροκεφαλία, κεφαλαλγίες, εστιακά ελλείμματα), η ενδοσκοπική διάνοιξη-επικοινωνία της κύστης με τις δεξαμενές ΕΝΥ ή η τοποθέτηση παροχετευτικού συστήματος αποτελούν λύσεις με υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Η κατάλληλη επιλογή μεθόδου στηρίζεται στο μέγεθος, την εντόπιση και την αιτιοπαθογένεια (π.χ. κύστεις μέσης κρανιακής βόθρης έναντι οπισθίου).

Παράδειγμα κλινικής πρακτικής: Ασθενής 37 ετών με επιληπτικές κρίσεις λόγω χαμηλού βαθμού γλοιωμα εγκεφαλου του αριστερού μετωπιαίου λοβού υποβλήθηκε σε αφύπνιση κατά τη διάρκεια της επέμβασης για χαρτογράφηση του λόγου. Η εκτεταμένη, αλλά ασφαλής, εκτομή σε συνδυασμό με στοχευμένη χημειοθεραπεία οδήγησε σε έλεγχο των κρίσεων και διατήρηση νευρογνωστικών λειτουργιών. Σε άλλο περιστατικό, μικρό μηνιγγιωμα εγκεφαλου παρασιγγοειδές αντιμετωπίστηκε με ακτινοχειρουργική, αποφεύγοντας ανοικτή επέμβαση και εξασφαλίζοντας σταθεροποίηση της βλάβης.

Επείγοντα αιματώματα και λειτουργικές παθήσεις: επισκληριδιο αιματωμα, υποσκληριδιο αιματωμα, τριδυμο νευρο και νοσοσ παρκινσον

Το επισκληριδιο αιματωμα χαρακτηρίζεται από συσσώρευση αίματος μεταξύ κρανίου και σκληράς μήνιγγας, συχνά μετά από κάκωση με ρήξη της μέσης μηνιγγικής αρτηρίας. Η κλασική «lucid interval» εικόνα απαιτεί άμεση αξονική τομογραφία και, εφόσον υπάρχει σημαντική μάζα ή νευρολογική επιδείνωση, επείγουσα κρανιεκτομή για αφαίρεση του αιματώματος και έλεγχο της αιμορραγίας. Αντίθετα, το υποσκληριδιο αιματωμα, οξύ ή χρόνιο, αφορά συλλογή αίματος κάτω από τη σκληρά μήνιγγα. Τα χρόνια υποσκληρίδια, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους ή σε ασθενείς με αντιπηκτική αγωγή, συχνά εκδηλώνονται με προοδευτική σύγχυση ή ημιπάρεση και αντιμετωπίζονται με διανοιγές trephine και παροχέτευση υπό τοπική αναισθησία, με υψηλά ποσοστά αποκατάστασης.

Σε σπανιότερες περιπτώσεις, αιματώματα μπορεί να εμφανιστούν και στον νωτιαίο σωλήνα (σπονδυλικό επισκληρίδιο αιμάτωμα), προκαλώντας αιφνίδια μυελοπάθεια με επείγουσα ανάγκη αποσυμπίεσης. Η ταχεία διάγνωση με MRI και η χειρουργική αποκατάσταση εντός ωρών καθορίζουν τη νευρολογική έκβαση. Η διεπιστημονική διαχείριση (νευροχειρουργός, αναισθησιολόγος, αιματολόγος) είναι κρίσιμη, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχουν διαταραχές πήξης.

Το τριδυμο νευρο είναι υπεύθυνο για την αισθητικότητα του προσώπου και η νευραλγία του προκαλεί ηλεκτρικού τύπου, διαξιφιστικό πόνο. Η φαρμακευτική αγωγή (καρβαμαζεπίνη, οξκαρβαζεπίνη) συχνά προσφέρει αρχικό έλεγχο, αλλά αν ο πόνος επιμένει ή οι παρενέργειες είναι σημαντικές, η μικροαγγειακή αποσυμπίεση (microvascular decompression) αποτελεί οριστική λύση όταν υπάρχει αγγειακή σύγκρουση με τη ρίζα του νεύρου. Εναλλακτικά, οι διαδερμικές τεχνικές (θερμοπηξία, γλυκερόλη) ή η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική στοχεύουν επιλεκτικά τις ίνες πόνου, με γρήγορη ανακούφιση και ελάχιστη νοσηλεία. Η επιλογή μεθόδου βασίζεται στην ηλικία, στη συνοσηρότητα και στην απεικόνιση υψηλής ανάλυσης.

Η νοσοσ παρκινσον επηρεάζει την κινητικότητα με τρόμο, βραδυκινησία και δυσκαμψία. Όταν οι διακυμάνσεις από τα φάρμακα γίνονται δυσβάστακτες ή ο τρόμος ανθεκτικός, η βαθιά εγκεφαλική διέγερση (Deep Brain Stimulation) σε στόχους όπως ο υποθαλαμικός πυρήνας (STN) ή ο έσω τμήμα των ωχρών σφαιρών (GPi) μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής. Η επιλογή ασθενών γίνεται με αυστηρά κριτήρια, με νευροψυχολογική εκτίμηση και προσεκτική χαρτογράφηση των στόχων. Ο μετεγχειρητικός προγραμματισμός των ρυθμίσεων είναι εξίσου σημαντικός με την ίδια την εμφύτευση, για σταδιακή προσαρμογή και ελαχιστοποίηση παρενεργειών.

Κλινικό παράδειγμα: Άνδρας 68 ετών με χρόνια υποσκληριδιο αιματωμα και προοδευτική αστάθεια βάδισης είχε άμεση βελτίωση μετά από διπλή διανοίξη και παροχέτευση. Σε άλλη περίπτωση, γυναίκα 59 ετών με νευραλγία του τριδυμο νευρο υποβλήθηκε σε μικροαγγειακή αποσυμπίεση με πλήρη ύφεση του πόνου χωρίς υποκειμενικό μούδιασμα. Ασθενής με προχωρημένη νοσοσ παρκινσον και έντονες κινητικές διακυμάνσεις παρουσίασε ουσιαστική μείωση δυσκινησιών και βελτίωση δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής μετά από DBS-STN, επιτρέποντας μείωση της φαρμακευτικής δόσης.

Dieudonné Mputu

Kinshasa blockchain dev sprinting through Brussels’ comic-book scene. Dee decodes DeFi yield farms, Belgian waffle physics, and Afrobeat guitar tablature. He jams with street musicians under art-nouveau arcades and codes smart contracts in tram rides.